Zmierzch uniwersalności

Po drugiej wojnie światowej i po upadku muru berlińskiego uwierzyliśmy w ostateczne zwycięstwo naszej wizji świata, charakteryzującej się liberalnym indywidualizmem, kosmopolityzmem, demokracją i respektowaniem praw człowieka. Jednakże od przełomu stuleci wiele kultur zdecydowanie przeciwstawia się zachodnim zasadom, uznawanym dotąd za uniwersalne. Krytykuje się lub postponuje demokrację, otwarcie broni się autokracji w Chinach i w Singapurze, w niektórych państwach muzułmańskich, w Rosji. Poza tym w łonie samego Zachodu pojawiają się rządy populistyczne lub nieliberalne. Burzliwa debata toczy się zarówno na płaszczyźnie zachodniej, jak i w wymiarze globalnym.

Po obu stronach widać rozpasanie. Na Zachodzie klasyczny humanizm przekształcił się w humanitaryzm. Po stronie przeciwnej mamy kultury, które niejednokrotnie czynią ze swych tradycji ideologie. Oto obejmujący cały świat jeden z wielu przypadków konfliktu między modernistami i antymodernistami – tego, co w XX wieku nazwano „wojną bogów”.

Chantal Delsol

Emerytowana profesor filozofii, członkini Institut de France (Akademii Nauk Moralnych i Politycznych) oraz felietonistka dziennika „Le Figaro”. Autorka książek filozoficznych, esejów i powieści tłumaczonych na prawie dwadzieścia języków.