Opera omnia Pochodzenie i przeznaczenie

Spis treści
Tom V
Odkryjmy sens i piękno chrześcijaństwa w dziełach
Opera omnia Josepha Ratzingera – Benedykta XVI
Ks. Krzysztof Góźdź, redaktor Opera omnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     XVII
Bóg, Stwórca i Spełniciel
Wprowadzenie do przyczynków Josepha Ratzingera o nauce
o stworzeniu, antropologii i mariologii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     1
Wykaz skrótów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     8
Część A
Pochodzenie z odwiecznego
rozumu i miłości Boga
Na początku Bóg stworzył.
Cztery kazania o stworzeniu i upadku
konsekwencje wiary w stworzenie
Przedmowa [1985] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     21
Uwagi wstępne do nowego wydania [1996] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     23
Bóg Stwórca
Pierwsze kazanie wielkopostne, Monachium, 8 marca 1981 roku . .     24
1. Różnica między formą a treścią w opisie stworzenia. . . . . .     25
2. Jedność Biblii jako kryterium jej interpretacji . . . . . . . . . . .     27
3. Kryterium chrystologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     31
VIII
Spis treści
Sens biblijnych opisów stworzenia
Drugie kazanie wielkopostne, Monachium, 15 marca 1981 roku. . .     34
1. Racjonalność wiary w stworzenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     34
2. Trwałe znaczenie symbolicznych elementów tekstu . . . . . .     36
a) Stworzenie a kult . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     37
b) Szabatowa struktura stworzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     40
c) Wyzysk ziemi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     41
Stworzenie człowieka
Trzecie kazanie wielkopostne, Monachium, 22 marca 1981 roku. . .     46
1. Człowiek – wzięty z ziemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     46
2. Podobieństwo Boże . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     47
3. Stworzenie i ewolucja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     50
Grzech i odkupienie
Czwarte kazanie wielkopostne, Monachium, 29 marca 1981 roku . . .     57
1. Na temat grzechu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     57
2. Granica i wolność człowieka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     59
3. Grzech pierworodny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     63
4. Odpowiedź Nowego Testamentu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     65
Konsekwencje wiary w stworzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     68
1. Wyparcie wiary w stworzenie z myśli nowożytnej. . . . . . . .     70
2. Trzy sposoby przesłaniania pojęcia stworzenia
w myśli współczesnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     76
3. Wiara w stworzenie jako podstawowa decyzja
antropologiczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     78
Stworzenie, byt stworzony i zbawienie świata
Stworzenie
[artykuł w leksykonie, 1964]. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     85
Wiara w stworzenie a teoria ewolucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     95
Arka Noego – figurą Kościoła
Kazanie wygłoszone w ramach porannego nabożeństwa,
Haus Ohrbeck / Georgsmarienhütte, 19 lutego 1974 roku. . . . . . . . .     107
Emanacja
[artykuł w leksykonie, 1959]. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     110
IX
Spis treści
Światło
[artykuł w leksykonie, 1963]. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     120
Posłowie teologa
Do: Karl Hummel, Was Theologen nicht mehr sagen sollten.
Überlegungen eines Naturwissenschaftlers
[Czego teologowie nie powinni już mówić.
Rozważania przyrodnika], ThQ 149 (1969), s. 336–343 . . . . . . . . . .     132
Grzech pierworodny – „wydarzenie przedkosmiczne”?
Rec. do: Christa Jerrentrup-Heide, Die Menschheit woher – wohin?
Ein Durchbruch zu Uranfängen und ihre Bedeutung
für Gegenwart und Zukunft
[Ludzkość skąd – dokąd? Przełom do prapoczątków
i ich znaczenie dla teraźniejszości i przyszłości], Kolonia 1971. . . . . 139
Ewolucja jako zapytanie wobec wiary i teologii
Przedmowa do: Robert Spaemann / Reinhard Löw / Peter Koslowski,
Evolutionismus und Christentum
[Ewolucjonizm a chrześcijaństwo] (= Civitas-Resultate 9),
Weinheim 1986 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     145
„Pośrednictwo pojęcia epifanii”
Rec. do: Heinz Robert Schlette, Epiphanie als Geschichte.
Ein Versuch [Epifania jako historia. Próba], Monachium 1966 . . . .     148
Pożegnanie z diabłem?
Rozważania o kuszeniach Jezusa (Mk 1,12n i par.). . . . . . . . . . . . . . .     152
Mocarny i mocarz (Mk 3,27)
O problemie potęgi zła z punktu widzenia wiary chrześcijańskiej. .     161
Wstępne refleksje na temat zagadnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . .     161
Kontekst historii religii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     163
Rozwinięcie pytania w wierze Starego Testamentu . . . . . . . . .     165
Co na temat podejmowanej kwestii możemy wywnioskować
z Nowego Testamentu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     168
Końcowe konsekwencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     173
Chrześcijańska wolność i zaufanie
Przedmowa do: Léon-Joseph Suenens, Erneuerung und Mächte
der Finsternis [Odnowa w Duchu Świętym i moce ciemności],
Salzburg 1983. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     177
X
Spis treści
Część B
Człowiek stworzony jako obraz Boga
Misja człowieka w świecie
Czym jest człowiek? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     185
I. Niesamowita otwartość kwestii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     185
II. Pierwsza odpowiedź: Podobieństwo człowieka do Boga
i jego wykładnie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     188
III. Dwoistość oblicza człowieka w świetle biblijnego motywu
dwóch braci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     195
IV. Nowy Adam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     200
„Troska o człowieczeństwo człowieka”
Przedmowa do: Augusto Sarmiento / Javier Escrivá-Ivars (Eds.),
Enchiridion Familiae. Textos del magisterio pontificio
y conciliar sobre el matrimonio y la familia [Enchiridion Familiae.
Teksty papieskiego i soborowego nauczana o małżeństwie
i rodzinie] 6 tomów, Madryt 1992. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     203
Szkoła dobrego życia
Przedmowa do: Martin Bialas CP, Lieben und Leiden.
Betrachtungen im Geiste des hl. Paul vom Kreuz
[Kochać i cierpieć. Medytacje w duchu św. Pawła od Krzyża],
Innsbruck 1994 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     207
Wezwanie do ludzkiego społeczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     209
Małżeństwo i rodzina w Bożym planie
O Adhortacji apostolskiej „Familiaris consortio” . . . . . . . . . . . . . . . .     212
1. Antropologiczne i teologiczne podstawy małżeństwa
i rodziny (nr 11). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     212
2. Małżeństwo w historii zbawienia; jego sakramentalność
(nr 12 i 13). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     215
3. Małżeństwo i rodzina (nr 14 i 15). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     218
4. Małżeństwo i dziewictwo (nr 16). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     219
Kobieta, strażniczka człowieka
Próba wprowadzenia do Listu apostolskiego
„Mulieris dignitatem” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     221
XI
Spis treści
1. Obraz człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     222
2. Sytuacja historyczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     223
3. Dwie podstawowe formy kobiecej egzystencji . . . . . . . . . . .     225
4. Nowy wymiar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     226
5. Strażniczka człowieka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     227
Dar mądrości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     229
Wolność jako centralna rzeczywistość
Przedmowa do: Fernando Ocáriz, Naturaleza, gracia
y gloria [Natura, łaska i chwała] (= BTeo 24),
Pamplona 2000 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     241
Kluczowe kwestie człowieczeństwa
„Oto Człowiek” (J 19,5) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     247
Dlaczego temu dramatowi nadal udzielać
publicznego głosu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     247
Prawo silniejszego – siła prawa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     248
„Ecce homo”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     250
Spojrzenie na drugiego zachowuje prawdę i godność człowieka 252
Człowiek między reprodukcją a stworzeniem
Kwestie teologiczne dotyczące pochodzenia życia ludzkiego . . . . . .     255
I. Reprodukcja i prokreacja: problem filozoficzny
dwóch terminologii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     255
II. Dialog z historią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     259
1. „Homunculus” w historii prądów intelektualnych . . . .     259
2. Pochodzenie człowieka według świadectwa Biblii . . . .     262
III. Wyjątkowość pochodzenia człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . .     266
Człowiek – przedmiot czy osoba?
Chrześcijańskie rozważania o kwestiach bioetyki. . . . . . . . . . . . . . . .     270
1. Pytania bioetyki do Kościoła. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     270
2. U źródeł trudności w zrozumieniu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     271
3. „Doświadczenia graniczne” i pokusa zapomnienia. . . . . . .     272
4. Wiara i pytanie o ostateczny sens. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     274
5. Cały zakres moralności chrześcijańskiej . . . . . . . . . . . . . . . .     277
6. Podstawowa zasada bioetyki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     278
7. Tożsamość medycyny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     280
XII
Spis treści
Każdy człowiek jest obrazem Boga
O godności osób niepełnosprawnych intelektualnie
i chorych psychicznie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     282
Wyleczenie prawdziwej rany człowieczeństwa
Przedmowa do: Javier Lozano Barragán,
Teología y medicina [Teologia i medycyna], Bogotá 2000 . . . . . . . . .     291
Tylko ten, kto zna Boga, znajduje człowieka
Święto Młodych ku czci św. Korbiniana, Fryzynga,
12 listopada 1978 roku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     293
Chrzest – uzdrowienie naszej ślepoty
Kazanie wygłoszone w ramach porannego nabożeństwa,
Haus Ohrbeck / Georgsmarienhütte, 20 lutego 1974 roku . . . . . . . .     297
Łaska a usprawiedliwienie
Gratia praesupponit naturam
Rozważania o znaczeniu i granicy scholastycznego aksjomatu . . . .     303
[Uwaga wstępna, 1962]. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     303
[Uwaga wstępna, 1973]. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     303
I. Problem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     305
II. Poszczególne elementy jednej odpowiedzi . . . . . . . . . . . . . .     309
1. Pierwotne rozumienie scholastycznego aksjomatu . . .     310
2. Odpowiedź Pisma Świętego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     315
III. Próba syntezy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     318
Jak daleko sięga konsensus co do nauki o usprawiedliwieniu? . . . .     323
Nieobecność tematu usprawiedliwienia we współczesnej
świadomości. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     323
Doświadczenie religijne Lutra a współczesny obraz
Boga i człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     326
Podstawowe elementy konsensusu co do usprawiedliwienia . .     331
Wolność Boga a moc łaski
Przedmowa do: Ludwig Weimer, Die Lust an Gott und seiner Sache.
Oder lassen sich Gnade und Freiheit, Glaube und Vernunft, Erlösung
und Befreiung vereinbaren? [Zainteresowanie Bogiem i Jego sprawą.
Czy też da się pogodzić łaskę i wolność, wiarę i rozum, odkupienie
i wyzwolenie?], Fryburg 1981. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     340
XIII
Spis treści
Dzieło schyłku życia Ericha Przywary
Rec. do: Erich Przywara, Alter und Neuer Bund. Theologie
der Stunde [Stare i Nowe Przymierze. Teologia czasu],
Wiedeń 1956. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     343
Karl Barth a wiara katolicka
Rec. do: Hans Küng, Rechtfertigung.
Die Lehre Karl Barths und eine katholische Besinnung
[Usprawiedliwienie. Nauczanie Karla Bartha i refleksja katolicka]
(= SlgHor 2), Einsiedeln 1957. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     346
Nauka o usprawiedliwieniu a chrystologia
Rec. do: Hans Küng, Rechtfertigung. Die Lehre Karl Barths
und eine katholische Besinnung [Usprawiedliwienie.
Nauczanie Karla Bartha i refleksja katolicka]
(= SlgHor 2), Einsiedeln 1957. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     349
Część C
Maryja jako typologiczna
i osobowa antycypacja
spełnienia w łasce
Córa Syjonu.
Rozważania o maryjnej wierze Kościoła
Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     361
Rozdział 1
Biblijne umiejscowienie mariologii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     362
Rozdział 2
Maryjna wiara Kościoła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     373
1. Pradogmat maryjny: Dziewica i Matka. . . . . . . . . . . . . . . . .     376
a) Teksty nowotestamentalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     376
b) Sens teologiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     382
2. Wolność od grzechu Adama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     390
3. Wzięcie z ciałem do niebieskiej chwały. . . . . . . . . . . . . . . . .     396
XIV
Spis treści
Biblijne i systematyczne aspekty mariologii
„Pełna łaski”
Elementy biblijnej pobożności maryjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     405
Maryja, córa Syjonu – Matka wierzących . . . . . . . . . . . . . . . . .     407
Maryja – prorokini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     411
Maryja w tajemnicy krzyża i zmartwychwstania . . . . . . . . . . .     415
Rozważania o pozycji mariologii i pobożności maryjnej
w całokształcie wiary i teologii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     420
1. Tło i znaczenie wypowiedzi mariologicznej
Soboru Watykańskiego II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     420
2. Pozytywna funkcja mariologii w teologii . . . . . . . . . . . . . . . 424
3. Miejsce mariologii w całokształcie teologii . . . . . . . . . . . . .     426
4. Mariologia – antropologia – wiara w stworzenie . . . . . . . .     429
5. Pobożność maryjna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     431
Znak niewiasty
Próba wprowadzenia do encykliki
„Redemptoris Mater”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     434
I. Aspekty metodologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     435
1. Czytać Biblię jako całość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     435
2. Żeńska linia w Biblii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     437
3. Mariologia historyczno-dynamiczna . . . . . . . . . . . . . . .     440
4. Bimillenaryzm? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     441
II. Cztery treściowe priorytety. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     443
1. Maryja – wierząca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     443
2. Znak niewiasty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     445
3. Pośrednictwo Maryi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     446
4. Nadanie sensu dla Roku Maryjnego . . . . . . . . . . . . . . . .     451
Problem mariologii
Refleksje o niektórych nowych publikacjach. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     453
„Rozwój nie przekreśla tożsamości”
Przedmowa do: Franz Mussner, Maria, die Mutter Jesu im Neuen
Testament [Maryja, Matka Jezusa
w Nowym Testamencie], St. Ottilien 1993. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     468
XV
Spis treści
Teologia o Fatimie
Rec. do: Virgil Marion, Eine Theologie über Fatima. Versuch einer
Sinndeutung der Sühneforderung Marias [Teologia o Fatimie.
Próba interpretacji sensu roszczenia zadośćuczynienia Maryi],
Innsbruck 1960. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     472
Komentarz do tajemnicy fatimskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     477
Objawienie publiczne i objawienia prywatne –
ich umiejscowienie teologiczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     477
Struktura antropologiczna objawień prywatnych. . . . . . . . . . . .     482
Próba interpretacji „tajemnicy” fatimskiej. . . . . . . . . . . . . . . . . .     484
Maryja ukazuje nam, co jest najważniejsze
Fatima, 13 października 1996 roku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     490
„Bóg nie wypuścił stworzenia ze swoich rąk”
Otwarcie XVII Światowego Kongresu Maryjnego
i X Światowego Kongresu Mariologicznego, Kevelaer,
11 września 1987 roku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     495
1. „Łaski pełna” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     496
2. „Poczniesz syna” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     498
3. „Trwali jednomyślnie na modlitwie razem
z niewiastami i Maryją, Matką Jezusa”. . . . . . . . . . . . . . . . . .     500
Dodatek
Od wydawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     505
I. Uwagi do „Opera omnia”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     505
II. Uwagi do tomu V . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     508
Część A: Pochodzenie z odwiecznego rozumu i miłości Boga:
Na początku Bóg stworzył. Cztery kazania o stworzeniu
i upadku
Konsekwencje wiary w stworzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     510
Stworzenie, byt stworzony i zbawienie świata . . . . . . . . . . . . . .     511
Część B: Człowiek stworzony jako obraz Boga
Misja człowieka w świecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     514
Kluczowe kwestie człowieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     516
Łaska a usprawiedliwienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     518
XVI
Spis treści
Część C: Maryja jako typologiczna i osobowa antycypacja
spełnienia w łasce
Córa Syjonu. Rozważania o maryjnej wierze Kościoła . . . .     520
Biblijne i systematyczne aspekty mariologii . . . . . . . . . . . . . . .     520
Informacje bibliograficzne
Część A: Pochodzenie z odwiecznego rozumu i miłości Boga
Na początku Bóg stworzył. Cztery kazania o stworzeniu i upadku
Konsekwencje wiary w stworzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     525
Część B: Człowiek stworzony jako obraz Boga
Misja człowieka w świecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     528
Kluczowe kwestie człowieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     529
Łaska a usprawiedliwienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     530
Część C: Maryja jako typologiczna i osobowa antycypacja
spełnienia w łasce
Córa Syjonu. Rozważania o maryjnej wierze Kościoła . . .     530
Biblijne i systematyczne aspekty mariologii . . . . . . . . . . . . . . .     531
Wykaz literatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     534
I. Źródła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     534
II. Literatura przedmiotu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     538
Cytaty z Pisma Świętego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     563
Indeks osobowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     569